مشخصات اصلی این دستگاه عبارتند از:
نوع (Type) ایمنی
- Type ایمنی، دستورالعمل های ایمنی و خودپایشی (self-monitoring) موجود در دستگاه را تعریف میکند.
- Type ایمنی باید به عنوان یک مود عملکردی در مشخص کردن سطح خطر انتخاب شود.
وقتی دستگاه ایمنی مورد انتخاب، یک حائل یا پرده فتوالکتریک باشد (AOPD: Active Optoelectronic Protective Device: دستگاه محافظتی نوری فعال)، آن گونه که در استاندارد IEC 61496 1-2 آمده است، type ایمنی متعلق به «type 2» یا «type 4» خواهد بود.
نکته مهم: چرا می گوئیم Type ؟ چرا نمی گوئیم Category ؟
وقتی در مورد پرده های نوری و اسکنرهای لیزری صحبت می کنیم، ذهن ما به صورت طبیعی به سمت «type ایمنی» آن خواهد رفت؛ در حالی که برای همه دستگاههای ایمنی دیگر گزینه اصلی مد نظر ما «category ایمنی» است. تفاوت «type» و «category» بنا بر استاندارد بین المللی IEC 61496 به این گونه است که اصطلاح «type» برای معرفی سطح ایمنی تجهیزات محافظتی نوری به کار می رود. یک پرده نوری type 2، پرده نوری ای است که نیازمندیهای ایمنی category 2 را ارائه میدهد و پرتوهای آن ویژگیهای خاصی دارند، که از جمله آنها میتوان به زاویه پرتوهای نور، ایمنی نسبت به تداخل نور و مواردی این چنینی اشاره کرد. همین مساله برای پرده نوری type 4 و اسکنر لیزری type 3 هم صادق است. «type» هم میتواند به همان صورتی که «category» برای نشان دادن اینکه چه دستگاهی برای چه نوع حفاظتی مناسب است، به کار گرفته شود. برای مثال یک پرده نوری type 2 متصل به یک سیستم کنترلی category 2، یک مدار حفاظتی category 2 را تشکیل میدهد. اگر مدار حفاظتی category 3 باشد، یک پرده نوری type 2، سطح حفاظتی آن را به سطح 2 تقلیل می دهد، در حالی که یک پرده نوری type 4 یا یک اسکنر لیزری type 3 آن را در category 3 نگه خواهد داشت. فقط یک پرده نوری type 4 یک مدار ایمنی category 4 را در سطح چهار نگه می دارد.
تفکیک پذیری (دقت)
تفکیک پذیری (دقت) یک پرده نوری، در واقع کوچک ترین اندازه جسمی است که اگر در منطقه کنترل شده قرار گیرد، می تواند توسط پرده نوری تشخیص داده شود و باعث شود پرده نوری حرکت خطرناک آن دستگاه را متوقف کند.
- پرده های نوری دارای یک پرتو : تفکیک پذیری R همان قطر لنز است.
- پرده های نوری چند پرتوی: تفکیک پذیری R این پرده ها عبارت است از حاصل جمع قطر لنز + فاصله بین دو لنز مجاور
R = D
R= P + D
ارتفاع حفاظت (Protected Height)
ارتفاعی است که توسط پرده نوری تشخیص داده می شود و حفاظت می شود. اگر پرده نوری به صورت افقی کار گذاشته شود، این عدد عمق منطقه حفاظت شده را نشان خواهد داد.
دامنه (Range)
حداکثر فاصله عملکردی ای است که می تواند بین فرستنده و دریافت کننده وجود داشته باشد.
زمان پاسخ (Response Time)
زمانی است که طول می کشد تا پرده نوری بعد از تشخیص جسم یا فرد در منطقه خطر سیگنال هشدار را تولید کند.
مزایای پرده های نوری:
- ایجاد محافظت و ایمنی موثر در زمان خستگی و یا حواس پرتی اپراتور
- محدود کردن و کاهش دادن خطر هر گونه مداخله خارجی، چرا که هر گونه دستکاری در محدوده تحت کنترل پرده نوری، باعث توقف حرکت دستگاه میشود.
- نصب سریع و آسان، با قابلیت انعطاف پذیری فوق العاده برای نصب روی دستگاهها حتی در مواردی که نیاز به تغییر مکان مداوم دستگاه باشد.
- امکان برقراری حفاظت در مقیاس های بزرگ، به صورت خطی و یا در طول یک محیط، در جهت های مختلف با هزینه پائین
- افزایش عمر مفید دستگاه های مورد استفاده
- ظاهر زیبا و ارگونومیک دستگاه پرده نوری
شرایط استفاده
برای این که محافظت و ایمنی پرده های نوری موثر باشد، باید اطمینان حاصل کنید که:
- از لحاظ الکتریکی این امکان وجود داشته باشد که به واحد کنترل دستگاه متصل شوند.
- این امکان وجود داشته باشد که حرکات خطرناک دستگاه به یکباره متوقف شود. علی الخصوص دانستن زمان توقف دستگاه اهمیت بسیار زیادی دارد تا پرده نوری در فاصله مناسب کار گذاشته شود.
- زمان رسیدن به نقطه خطرناک باید بیشتر از زمان مورد نیاز برای متوقف کردن حرکت خطرناک باشد.
- دستگاه نباید در معرض خطرات ثانویه (از جمله افتادن از بالای جایی) باشد، که اگر احتمال این چنین خطری وجود داشته باشد باید محافظت ثانویه هم تدارک دیده شود.
- کوچکترین اندازه شیئی که قرار است تشخیص داده شود باید بزرگتر یا مساوی دقت انتخاب شده پرده نوری باشد.
ضوابط انتخاب یک پرده نوری
1- مشخص بودن منطقه ای که باید محافظت شود.
2- مشخص بودن بخشهایی از بدن که باید تشخیص داده شود:
- انگشت ها یا دست ها
- نزدیک شدن بدن یک شخص
- حضور یک فرد در منطقه خطرناک
3- مشخص بودن فاصله ایمن بین پرده نوری و نقطه خطرناک
4- انتخاب Type/ category ایمنی که باید با استانداردهای ISO 13849-1، IEC 62061 و IEC 61496
تعریف منطقه ای که باید محافظت شود:
• پیکربندی منطقه:
- اندازه و ابعاد:
- عرض و ارتفاع منطقه دسترسی
- موقعیت نقاط خطرناک
- نقاط قابل دسترسی
• پرده نوری باید به نحوی قرار بگیرد تا دسترسی به منطقه خطرناک را از بالا، پایین و کناره ها محدود کند در عین حالی که با منطقه تحت حفاظت، تداخل ایجاد نکند.
می توان به منظور محافظت منطقه از تمامی جوانب ممکن، یک یا تعدادی آینه های انعکاسی نصب کرد. این مساله باعث می شود هزینه ها به طرز قابل توجهی کاهش بیابد چرا که این راهکار باعث می شود دیگر نیاز نباشد تعداد زیادی پرده نوری نصب کنیم.
مشخص کردن فاصله ایمن
کارآیی محافظت خیلی به این مساله بستگی دارد که پرده نوری را در فاصله درست و مناسبی نسبت به خطر قرار بدهیم. پرده نوری باید در فاصله ای مساوی یا بزرگتر از حداقل فاصله ایمن (S) قرار بگیرد چرا که در این حالت رسیدن به منطقه خطرناک فقط در حالتی امکان پذیر خواهد بود که قبل از عملکرد خطرناک، دستگاه متوقف شده باشد.
پرده نوری باید به این شکل قرار بگیرد:
برای وارد شدن به منظقه خطر حتما نیاز باشد که از منطقه کنترل شده با پرده نوری عبور کرد.
یک فرد نمی تواند در منطقه خطرناک حضور پیدا کند مگر این که حضور او توسط پرده نوری تشخیص داده شود. به این منظور شاید نیاز باشد از آیتم های ایمنی دیگر هم استفاده شود (مثلا از پرده های نوری به صورت افقی هم استفاده شود)
برای مشخص کردن فاصله ایمن استاندارد اروپایی EN ISO 13855 وجود دارد.
اگر فاصله ایمن (S) در این حالت بسیار وسیع باشد:
(a) کاهش زمان متوقف سازی دستگاه
(b) ارتقا قابلیت تشخیص (دقت تشخیص) پرده نوری
فرمول عمومی برای به دست اوردن حداقل فاصله ایمن